Orta Asya Kültür Medeniyet

DEVLET YÖNETİMİ

• Hükümdar - Hatun - Kurultay (Toy, Keneş)

Kut : Tanrının seçtiği, Tanrının dünyadaki gölgesi denebilir.

• Kut dan dolayı veraset sistemi vardır.
  

(Kut devletin kısa ömürlü olma sebebidir.) (Ö)

• İkili teşkilat sistemi vardı. (bu da batıya gönderilen kardeş tarafından ülkenin bölünmesine neden olan bir sistemdi.) (Ö)
• Hatun eşi yokken ülkeyi yönetir. Ayrıca meclistede hükümdarla birlikte karar alır.
• Mecliste sonsöz hükümdara aitti. Bu yüzden bu meclis danışma meclisidir.
• Meclise katılanlar: Hükümdar, Hatun, Boybeyleri ve yöneticiler. (Boybeylerinin katılması halkın temsil edildiğinin bir göstergesidir.)

TOPLUM YAPISI

Oğuş (Aile)
Uruğ(Sülale)
Boy (En önemli toplumsal birim)
Budun (Millet)
İl (Devlet)

• Toplumda sınıf ayrımı kölelik yok. (Ö)
• Toy (şölen) her yıl büyük toylar yapılırmış ve herkes katılırmış. Bu toplumsal dayanışmanın bir sembolüdür.
• Sosyal devlet anlayışı vardır (hükümdarın halıknın ne yiyip ne içeceğine nasıl barınacağını bile düşünmesi) (Ö)

HUKUK

• Töre uygulanırdı. (yazısız, zaman içinde oluşan, değişebilir. Bu konuda genel geçer Hükümdar ve Kurultaydır)
• Hükümdar töreye uymak zorundadır. (Ö)
• Yavaş yavaş yazılı hukuk uygulanmaya başlamıştır.
• Töre örfi hukukun kaynağıdır.

ORDU

• Ordu millet anlayışı vardır. (herkes savaş zamanı gönüllü olarak savaşır.)
• Düzenli ordu vardır.
• Onluk sistem vardır.(Mete hanın kurduğu)
• Orta asyada paralı asker yoktur.(paralı asker kullanılmamış ama başka devletler için paralı asker olarak savaşılmıştır.)
• Atlı askerler vardır.(süvari)
• (komutan -> sübaşı)

DİN

• Gök tanrıya inanmışlardır.
• Tek tanrı ve gök yüzünde soyut bir kavramdır.
• Cennet(uçmağ) - cehennem(tamu) vardır.
• Kurban kesme vardır.
• Şaman, Kam, Baksı din adamlarıdır ve ayrıcalıklı değildirler.
• Çeşitli dinlerin benimsenmiş olması göçebelikten dolayıdır.

EKONOMİ

• Hayvancılıkla uğraşmışlardır.
• Ticaret yapmışlardır. (Kamdu ismini verdikleri bez paralar kullanmışlardır.)
• Madencilikte oldukça iyidirler.
• Dokumacılık yapmışlardır.
• Uygurlardan sonra tarımlada uğraşmışlardır.

YAZI DİL EDEBİYAT

Alfabelari

• Orhun alfabesi
• Uygur alfabesi (orhun ve uygur alfabesi kendi alfabeleridir fakat daha bir çok alfabeyi kullanmışlardır bunun nedeni ticarettir.)
• Kiril alfabesi
• Arap alfabesi (en yoğun kullanılan)
• Soğd alfabesi (Sasaniler)
• Latin alfabesi

TAKVİM

• 12 hayvanlı Türk takvimini kullanmışlardır.

EDEBİYAT ÜRÜNLERİ

Sözlü

• Sav ->atasözü
• Sagu -> ağıt
• Koşuk -> kopuz eşliğinde söylenen şiir
• Destan

Yazılı

• Orhun anıtları ->Göktürk
  
• Karabalgasun ->Uygur
• Yenisey ->Kırgızlar

SANAT

• Resimler vardır. Fresklerede rastlanmaktadır.(Fresk : Duvar resmi)
• Tiyatro vardır.
• Müzik vardır.
• Heykelcilik yapmışlardır.
• Mimari gelişmiştir.
• Halı dokumacılığı
• El sanatları (oyma kakma vs)
• Minyatür yapmışlardır.(Yaşadıkları herşeyi minyatüre ettikler için belge niteliği taşımaktadır.)