Türk İslam Kültür Medeniyet

DEVLET YÖNETİMİ

• Devletin başında hükümdar yanında Divan-ı Saltanat(meclis)
• Divanda sonsöz hükümdarındır. Bu yüzden divan danışma meclisidir.
• Hükümdara ait bir kaç durum

1. Hutbe: Hükümdarın adının camide zikredilmesi.
2. Mensur: Hükümdarlığın halife tarafından onaylanması.
3. Hilat: Halifenin hükümdara giydirdiği özel kaftan.
4. Sikke: Hükümdarın kendi adına para bastırması.

Divan-ı Saltanatın Bölümleri
sıralama: divan ismi -> görevi -> başındaki görevli şeklindedir.

1. Divan-ı işraf -> soruşturma işleri -> Müşrif
2. Divan-ı istifa -> mali işler -> Müstevfi
3. Divan-ı tuğra -> yazışmalar -> Tuğracı
4. Divan-ı arz -> askeri işler -> Emir-i arz
5. Divan-ı mezalim -> yargı -> Sultan
6. Divan-ı berid -> haberleşme -> Berid

Sarayla Divan arasındaki ilişkyi Hacipler sağlardı.

HUKUK

Şer'i Hukuk

• İslam hukuku
• Kaynağı dindir.
• Başlarında Kadılar bulunur.
• Evlenme, Boşanma ve miras işlerin bakar.
• Kadı'nın verdiği kararı değiştirebilme yetkisi Kad-il Kudat'taydı. (Baş kadı)

Örf'i Hukuk

• Kamu hukuku
• Kaynağı gelenek, görenek, padişah fermanı, töre
• Başında Emr-i Dad bulunurdu.
• Kamusal alana bakardı.

ORDU

• İlk defa ücretli askerlik başladı. (Karahanlılar - Hassa ordusu)

Hassa Ordusu

• Ücretli askerlerden oluşan bir ordudur.
• Değişik milletlerden oluşur.
• Heran savaş için hazır bir ordudur.
• Osmanlıda ki kapıkulu askerleri aynı sistemdir.

Gulam Ordusu

• Ücretli askerlerden oluşan bir ordudur.
• Heran savaş için hazır bir ordudur.
• İçerisinde Türklerde vardır.
• Gılman-ı Saray: Askeri okuldur.(Eğer bir yerde okul vs varsa bu eğitime verilen önemi gösterir)

İkta Askerleri (Eyalet Askerleri)

• İkta arazisinde yaşarlar.
• Hazineden para almazlar.

Türkmen Birlikleri

• Ülke sınırlarına yerleştirilirler.
• Parasız askerdirler. (sınır toprakları işlemek üzere bu askerlere verilir ve geçimlern bu şekilde sağlarlar)

Bağlı Devlet Askeri

• Gerektiğinde yardıma gelen askerlerdir.

TOPRAK

Toprak 3 çeşittir.

1. Miri Toprak : Devlete ait topraklar.
2. Mülk Toprak : Kişilere ait topraktır.
3. Vakıf Toprağı : Hayır kurumlarına bağışlanan topraklardır.

• Vakıf toprağından vergi alınmaz.
• Vakıf dayanışmanın sembolüdür.

EKONOMİ

• Gelirler

Şer'i vergiler (dine bakılarak alınan vergiler)

1. Öşür vergisi : Müslümanlardan alınan toprak vergisidir.
2. Haraç : Gayri müslimlerden alınan vergidir.
3. Cizye : Gayrimüslimler askere alınmıyordu. Bu yüzden onlardan da korunma bedeli alınırdı.

Şer'i olmayan vergiler

1. Ağnam vergisi : Hayvancılık yapanlardan alınan vergidir.
2. Bac vergisi : Esnaftan alınan vergidir.
   

• Savaş ganimetleri.
• Bağlı devletlerden alınan vergi.
• Maden, orman ve tuzlalardan kazanç sağlarlardı.
• Gümrük geliri vardı.

BİLİM SANAT
Dilleri

• Karahanlılar -> Türkçe
• Gazneliler -> Farsca
• Büyük Selcuklular -> Farsca
• Tolunoğulları ->Arapca
• İhşitler -> Arapca

Eserleri

• Kutadgu Bilig -> Yusuf Has Hacip : Devlet yönetimiyle ilgili bilgiler veren kitaptır. (Siyasetname özelliği taşır.)
• Divan-ı Hikmet -> Ahmet Yesevi : Tasavvufi bir kitaptır.
• Divanı-ı Lügatit Türk -> Kaşgarlı Mahmut : Türk dilinin üstünlükerini göstermek için yazılmış olan Türk dilini anlatan kitaptır.
• Atabetül Hakayık -> Edip Ahmet Yükneki : Bilimin önemini anlatan kitaptır.
• Şehname -> Firdevsi : Gaznelilere aittir.
• Siyaset name -> Nizamül Mülk : Büyük Selçuklulara ait bir eserdir.
• Rubailer -> Ömer Hayyam : Büyük Selçuklulara ait bir eserdir.

Bilim Adamları

• Farabi -> Poztf bilimlerin kurucusu (Muallim'i sani : ikinci öğretmen demektir.)
• Gazali -> Din ve felsefeyle uğraşmıştır.
• İbn'i Sina -> Tıp
• Harezmi -> Matematikcidir.
• Biruni -> Tarih, coğrafya ve matematik
• Ömer Hayyam -> Astronomi, matematik ve Edebiyat
• Uluğbey -> Astronomi
  

Memlüklüler ve Eyyübiler

Memlüklüler

• Mısırda kurulmuştur.
• Halifelik buradaydı.
  
• 1517 Yavuz Sultan Selim son verdi. Halifelik ilk defa Yavuz Sultan Selim'le Osmanlıya geçti.(Ö)
• Memlüllüler Her devlet adamına sultan olma hakkı tanımşlardır. (Ö)

Eyyübiler

• Mısırda kurulmuştur.
• I. Haçlı seferinde kaybedilen Kudüs'ü Selehattin Eyyübi geri almıştır.(Ö)

Büyük Selçuklu Devleti

Büyük Selçukluda başa geçen beylerin döneminde yaşanan olaylar önemlidir.

TUĞRULBEY ZAMANINDA YAŞANAN GELİŞMELER

• 1040 Dandanakan savaşı Gazneliler - Selçuklu (Gazneliler bu savaşan sonra yıkılmışlardır.)
• 1048 Pasinler savaşı Bizans - Selçuklu (Bizans ilk defa Türk- islam ordularına yenildi.)
• 1055 Tuğrulbey halifenin koruyucusu oldu.
• İslam dünyasının lideri konumuna geçik.
• Halifee Tuğrulbeye "doğunun ve batının lideri" unvanını verdi.
• Halife sadece din yetkilerle sınırlandırıldı.

ALPASLAN ZAMANINDA YAŞANAN GELİŞMELER

• 1071 Malazgirt savaşı Bizans - Selçuklu
• Anadolunun kapıları Türklere açıldı.
• Türkiye tarihi başlamış oldu.
• Malazgirt savaşından sonra haçlı seferi fikri ortaya çıkmıştır.
  

Anadolunun Türkleşmesi İçin Uygulanan Poltika

1. İskan Politikası: Feth dilen yerlere hemen Türkler yerleştirildi.
2. Feth edilen bölge feth eden komutana verildi. (bu sayede komutanlar fetih yapmak için çok fazla çalıştılar.)

Bu fetih politikasının devletin parçalanması yönünde kötü bir etkisi olmuştur. Fetih yapan komutanlar beylikler kurmaya başladı. Bu beylikler

• Saltuklular -> Erzurum ve çevresi
• Arutklular -> Mardin Harput Hasankeyf
• Mengücekliler -> Erzincan
• Danişmentliler -> Tokat ve çevresi
• Çaka beylği -> İzmir (İlk denizci Türkler)

MELİKŞAH ZAMANINDA YAŞANAN GELİŞMELER

• Selçuklu devletinin en parlak dönemdir.
• Bu dönme en büyük katkıyı vezir Nizamül Mülk yapmıştır.

Nizamül Mülk'ün Yaptığı Gelişmeler

1. Nizamiye Medresesi (En büyük medresedir)
2. Siyasetnameyi yazmıştır.
3. İkta sistemi

İkta Sistemi
Devletin bir bölümü devlet yönetiminden yada komutanlardan birine verilir. O bölgenin bütün vergileri o kişide toplanır. Bu kişinin 3 tane görevi vardır.

1. Üretim süreklliğinin sağlanması(O bölgedeki topraklar devamlı işlencek en fazla üst üste 3 yıl işlenmeden kalabilir.)
2. Asker yetiştirecek. (bölgeye ilk defa gittiğinde o yöneticiye 10 tane asker verilir ve bunların maaşlarını vererek asker yetiştirmelerini sağlar)
3. Bölgenin asayişini sağlar.

İkta Sisteminin Sonuşları

• Zirai getirisi vardır.
• İdari getirisi vardır.
• Askeri getirisi vardır.
• Mali getirisi vardır.

İkta Ssteminin Özellikleri

• Toprağın mülkiyeti bölgeyi yöneten kişiye varilmez.
• İkta miras bırakılmaz.(Kişi öldüğünde ikta ortadan kalkar)
• İkta hizmetin sürmesi koşuluna bağlıdır.
• İkta sahibi o arazide yaşamak zorundadır.
• Rütbeye göre arazi tipi ve boyutu değişir.
• Eğer biri 3 yıl üst üste bişey ekmezse ikta sahibinden çiftbozan vergisi alınır.

---------------------------

Celali Takvim bu dönemde Ömer Hayyam tarafından hazırlanmıştır.

Büyük Selçuklu Devletinin Yıkılış Nedenleri

• Veraset sistemi
• Federatif yapı
• Haşhaşilerin (Batıniler) terör faaliyetleri.
• Atabeylerin bağımsızlık faaliyetleri
• Türkmenlerin küstürülmesi
  

Tolunoğulları Ve İhşitler

TOLUNOĞULLARI

• Mısırda kurulan ilk Türk devletdir.

İHŞİTLER

• Mısırda Kurulmuştur.
• Tolunoğullarını örnek almışlardır.
  

Gazneliler

• Gazneli Mahmut (Sultan unvanını kullanan ilk hükümdardır) (Ö)
• Hindistana 17 sefer düzenlemiştir. (Kast sisteminden dolayı ilamiyetin daha hızlı yayılacağını düşünmüştür.) (Ö)
• Hindistana islamiyeti yaymıştır. (Ö)
• Şehname isimli kitabı yazdırmıştır.(Bu kitap Gazneli Mahmutu öven bir kitaptır.)

Karahanlılar

Bu devlet bir sürü ilk barındırmaktadır bu yüzden dikkat edilmelidir.

• İlk müslüman Türk devletidir.(Ö)
• Türk - islam sentezi gerçkleşti.(Ö)
• Türk - islam kültürü ortaya çıkmıştır.(Ö)
• İlk yazılı Türk - islam serleri(Ö) (bu dört kitabın en azından adını bilmelisiniz)
  

Kutadgu Bilig -> Yusuf Has Hacip : Devlet yönetimiyle ilgili bilgiler veren kitaptır. (Siyasetname özelliği taşır.)
Divan-ı Hikmet -> Ahmet Yesevi : Tasavvufi bir kitaptır.
Divanı-ı Lügatit Türk -> Kaşgarlı Mahmut : Türk dilinin üstünlükerini göstermek için yazılmış olan Türk dilini anlatan kitaptır.
Atabetül Hakayık -> Edip Ahmet Yükneki : Bilimin önemini anlatan kitaptır.

• Resmi dilleri Türkçedir.
• İlk Medrese kuruldu.(Ö)
• İlk Burslu öğrenci sistemi (bu ikisi eğitime verilen önemi gösterir)(Ö)
• İlk kervansaray yapıldı.(ticaret yolunun güvenliğini sağlamak için ticaret yolları üzerine RİBAT adı verilen karakollar kuruldu daha sonra kervanların buralarda durup konaklaması üzerine buralar geliştirilip oteller haline geldi buna kervansaray adı verildi.)(Ö)
• İlk posta teşkiletı kuruldu.(Ö)
• İlk hastahane kuruldu.(Ö)

Türklerin İslamiyetle Tanışması

TALAS SAVAŞI

• 751 yılında Talas savaşında müslümanlara ilk kez ücretli asker olarak hizmet ettiler. (Ö)
  
• Talas savaşı Araplarla (Abbasiler) - Çinler arasında yapıldı.
• Bu savaş sayesinde islamiyeti tanıdık. (Türk tarihi bakımından önemi) (Ö)
• Kağıt ve matbaa kullanımı öğrenildi. (Dünya tarihi bakımından önemi) (Ö)

NEDEN DAHA ÖNCE İSLAMİYETLE TANIŞAMADIK

Emevilerin MEVALİ politikası :
Bu ırkçı bir politikadır. Arap olmayan müslümanlar köleyle aynı kefeye koyuluyordu. (Ö)

Daha sonra Abbasiler Mevali politikasını reddetmiştir.

• Türklerin müslümanlığa ilk hizmeti askerliktir. (Ö)
• Araplar Türklerin savaşcı özelliklerini bildiğinden Arap sınrlarını korumak için Türk askerlerini kullandılar. Bu askerlere AVASIM denilmektedir. (Ö)